Bardzo doceniam to, że reportaż Piotra Oleksego nie jest egzaltowany. Równocześnie jest to zła wiadomość dla autora, bo przyjęło się, że autorzy i książki egzaltowane jak choćby „Bukareszt. Kurz i krew” albo „Kiczery” są oceniane lepiej i dostają potem mnóstwo nagród, tudzież jednomyślnych recenzji.
„Wyspy odzyskane” są inne: choć swój początek biorą we wspomnieniu z dzieciństwa, nie epatują pierwszą osobą. Co więcej za tekstem stoją lata badań i wywiadów etnograficznych. Tak jakby to były wyspy Pacyfiku.
Są najdalej. W tamtym kącie oddzielonym wodami Zalewu Szczecińskiego, a przecież Szczecin to też antypody. Nie trzymają się stałego lądu, choć ich wyspiarstwo jest – biorąc pod uwagę szerokość Dziwny, Świny i Piany – nieco wyobrażone. Są tak daleko, że tuż obok umieściłem swoje własne państwo (o którym tutaj nie będzie): jeszcze mieszczą się na mapie, ale tuż tuż brzegu. Byłem tam raz, latem osiemdziesiątego szóstego: pamiętam most zwodzony, prom i muszle w świnoujskim muzeum.
Najlepsze są reportaże, które budzą tęsknotę za miejscem, które opisują. Ten właśnie taki jest. Mam ochotę czytać stare nadmorskie opowiadania pisarzy, do których odsyła autor książki (Jan Papuga, Czesław Schabowski: nigdy przedtem o nich nie słyszałem tak jak kiedyś nic mi nie mówiły nazwiska kaszubskich pisarzy) i pojechać na wyspy odzyskane.
Jest jeszcze większa tęsknota, tęsknota za morzem. Dlatego myślę, że „Wyspy odzyskane” łatwo byłoby zrozumieć jej mistrzom, Portugalczykom. I opowieści o rybakach są też w „Wyspach” przepiękne (a ja przecież mam słabość do rybaków i rodziny Malavogliów).
Dz Urz 
1 Comment