Paul Scraton, Dookoła. Pieszo po obrzeżach Berlina, tłum. Barbara Gadomska, Czarne 2023:
Znane mi są dwa (oba udane) projekty zrealizowane na granicach metropolii. Pierwszym jest cykl fotograficzny Kossakowskiego przedstawiający tablice wjazdowe do Paryża. Drugim – „Rzymska aureola” Gianfranco Rosiego, film śledzący losy mieszkańców rzymskich peryferii położonych wzdłuż obwodnicy.
Chciałem napisać książkę (s. 200) – na sam koniec autor zdradza swoje motywacje. Wędrowanie wokół Berlina zajęło mu dziesięć dni (przy czym dojeżdżał, a nie szedł ciurkiem). Mi przeczytanie tych dwustu dwudziestu stron relacji – jakieś trzy godziny. Wbrew pozorom nie ma tego dużo. Opisy są na tyle skromne, że gdyby z tekstu wyciąć odmianę czasownika iść z synonimami oraz rzeczowniki: drzewo, rzeka, jezioro, droga, las, budynek, osiedle, wieś, miasto, kartki składałyby się z białych plam. Moja ulubiona próbka tekstu brzmi: Ogólnie rzecz biorąc, na cmentarzu panowały cisza i spokój (s. 56). Jeśli chcesz napisać książkę, a akurat występuje w niej cmentarz, ta fraza zawsze pasuje.
Streszczając: jest dość paskudna pogoda. Autor idzie przez peryferia Berlina i ze zdziwieniem konstatuje, że są to peryferia. Jak na porządnego introwertyka przystało, raczej z nikim nie rozmawia (poza konwencjonalnym small-talkiem), za to uważnie studiuje mapę. Czytając robię to samo, to znaczy przesuwam autorem na openstreetmap zgodnie z zawartymi w książce wskazówkami.
Co jakiś czas pojawia się drobna dygresja, czasem ciekawa (o budowie osiedla enerdowskich literatów w Gruenau, podobnego w zamyśle do tego szczecińskiego z pijanym Konstantym Ildefonsem albo o tym, że określenie „balet Spandau” pochodzi od śmiertelnych konwulsji wywołanych postrzałem z karabinu MG08, produkowanego właśnie tam), częściej po prostu przewodnikowa. Dla dodania powagi (i objętości) relację z drogi uzupełniają wypisy z książek o Berlinie, chodzeniu, bądź peryferiach.
Przeczytanie lub nieprzeczytanie „Dookoła” nic nie zmienia w twoim życiu. Lepiej wybrać sobie kawałek granicy własnego miasta i pospacerować.
Dz Urz 