(W kolejnym odcinku opowieść o Jarosławie staje się pretekstem do narzekania nad sposobem użytkowania historii)
Zaczyna się od artykułu Tyrmanda, świeżo upieczonego migranta, obsmarowującego krajowych literatów w paryskiej „Kulturze”. Najbardziej oczywiście obrywa Jarosław. Emigracja się cieszy, że dokopaliśmy tym komuchom, zresztą osobiste porachunki nie są tam czymś rzadkim. Najpiękniejszy musiał być rechot miejscowych grafomanów (coś o tym wiemy w erze Wildsteinów i Wenclów). Bądźmy jednak sprawiedliwi (może nie popadnę w symetryzm), artykuł Jarosława obsmarowujący Benedetto Croce jest równie – ile nie bardziej – obrzydliwy.
Oprócz tego, że rok poprzedni był pierwszym rokiem zarazy, mogło umknąć, że fetowano Tyrmanda. Już wtedy, gdy pisał pamflet na swoich byłych kolegów (i jak się okazuje niedoszłego teścia) był predestynowany by stać się pozytywnym bohaterem Historii. I wydawać by się mogło, że Jarosława Historia wypchnie jako szwarccharakter. Całe szczęście, że się zastanowiła później.
Ten sposób pisania o innych jednak pozostał nam trwale, podobnie jak towarzyszący mu rechot. Dwa tomy książki o Zagładzie i polskim w nim udziale, porządne, żmudne opus, minister z Lublina (nie przechodzi mi przez palce słowo nauki) określi mianem antypolskiego szmatławca. Proste określenia chwytają najbardziej, język inwektyw jest mową serdeczną.
Być może pozostalibyśmy z pamięcią o Tyrmandzie słusznie jadącym po literatach Peerelu (należało im się, a co), gdyby nie fact-checking, perfekcyjnie przeprowadzony przez Roberta Papieskiego. Każde zdanie na temat Jarosława zostaje zbadane i zetknięte z materiałem źródłowym. Pasjonujące jak z tyrady Tyrmanda wyłania się blaga.
Historia jednak tak łatwo się nie kończy. Pośmiertny pojedynek wygrywa Jarosław.
(Robert Papieski, „Świnia Tyrmand”, czyli zamiast przypisu, „Twórczość” 2/2021)
Dz Urz 