W obronie Dedala

(Pieter Bruegel Starszy, Pejzaż z upadkiem Ikara, 1558, Królewskie Muzea Sztuk Pięknych, Bruksela, źródło: wikipedia.org). 

Bardzo mnie pasjonuje, by wytłumaczyć sobie, skąd się bierze ta niezwykła i dziwaczna pozycja Polski, jej nieprzynależność do tego, do czego należeć winna. Wydaje mi się, że tej połowiczności zawdzięczamy także i te wszystkie zjawiska, jak nieżyczliwość, lenistwo, wzajemna chęć utrudniania sobie życia, pretensjonalność, etc. (Paweł Hertz do Jarosława Iwaszkiewicza, 6 lipca 1954 r.)

Pytania, które dręczą Hertza w przeklętych czasach, ciągle powracają. Bo jesteśmy spoza limesu i marzymy o stepach – zastanawiał się niegdyś autor bloga, bo od śmierci ostatniego z Jagiellonów żyjemy w fantomowym państwie – cytował na własną modłę Jana Sowę. Winę zawsze widzimy w czynnikach zewnętrznych, w spiskach nieżyczliwych. Zawiść: koniecznie to trzeba dopisać do listy Hertza.

Czasem przeżywamy narodowe uniesienia, wzloty. Wtedy najbardziej podobni jesteśmy do Ikara. Nikogo nie będziemy słuchać, jesteśmy wielcy, antemurale, niezwyciężeni, wybrani przez Boga, poddani Matki Boskiej, innym won od nas, niech się nie ośmielają, niech nie podnoszą ręki bez względu na to czy to papież czy prezydent (Dajcie autorytarną dyktaturę i trzymajcie cudzoziemców z daleka, czy czegoś to nie przypomina?). Lecimy na zatracenie, słychać szczęk naszych husarskich woskowych skrzydeł. Jak błogo tapla się w micie!

Ta cała naszość, skupianie się na sobie, niedostrzeganie, że w XXI wieku w Europie nie da się żyć oddzielnie i na przekór, bo istnieje jedynie wybór między Europą a stepem, to chowanie uraz i żądanie satysfakcji, przeprosin albo ukorzenia, to okłamywanie samego siebie: wszystko to to jest przecież przepis na kolejną katastrofę, którą będzie można potem zamienić w narodową legendę a na końcu w święto. Jak przykro, chociaż patetycznie, spada się z obłoków!