O politycznej mitologii

Tęsknota za ukraińskimi dworkami¹ to w gruncie rzeczy tęsknota za przeszłością, której nie można cofnąć. Zrozumiał to młody Iwaszkiewicz tuż po swojej pożegnalnej wyprawie po Kijowszczyźnie, która nieuchronnie staczała się w niebyt, zabierając ze sobą portrety Napoleona, listy pisane przez króla Stasia i malownicze pałacowe stawy.

Tęsknota za ukraińskimi dworkami to ten rodzaj nostalgii, który każe spostrzegać nam Ukrainę  zupełnie inaczej niż patrzą na nią obcy. Jako miejsce tak bliskie, tak nasze, że zaczynamy być emocjonalni a przestajemy być rozumni.

Tęsknota narodów, wyrażana przez ich przywódców, nie jest uczuciem chwiejnym, trwa latami, jeśli nie wiekami. Jest zbiorowym pragnieniem, które zadurza. Ciężko nawet analizować ją na płaszczyźnie racjonalnej, mówimy o – zacytuję Kępińskiego – przestrzeniach przeżywanych, więcej przestrzeniach wyobrażonych. Wszyscy ludzie tam dzielą z nami nasz los, są naszymi przyjaciółmi, wszystko wydaje się takie znajome, tkwi w nas to przeświadczenie – wyobrażamy sobie – witają nas z otwartymi ramionami, też tęsknili za nami. A miejsca? Miejsca – jak w literaturze ezoterycznej – stają się miejscami mocy: wyobrażamy sobie szum Dniepru, tętent koni na Kosowym Polu, zaśpiew robotników na kauczukowych plantacjach nad Kongo. Kolonizator tęskni za skolonizowanym, tęskni i kocha nieodwzajemnioną miłością. A jeśli kocha to idealizuje: i ukochanego, i siebie. W ukochanym przecież nie widzi się żadnych wad, a wszelkie skazy tłumaczy się własną omylnością albo cudzym podstępem. Tak można pisać pamiętniki, poszukiwać straconego czasu, ale tak nie można prowadzić polityki zagranicznej.

Dlatego postuluje się powołanie Pracowni Dekonstrukcji Mitów, ustanowionej jako państwowa jednostka budżetowa, zatrudniającej antropologów, która zajmowałaby się prewencyjną weryfikacją analiz, wypowiedzi i deklaracji kształtujących politykę zagraniczną pod kątem poziomu ich nieuświadamianej irracjonalności, tudzież ich odwoływania się do mitologii i wyobrażeń czy też zbiorowych ułud i tęsknot.

______

¹ O tym samym pisałem, ciągle się powtarzam, tutaj i tutaj.