Maria Halber, Strużki, Cyranka 2023
Kariera „Strużek” jest zawrotna i dość tajemnicza. W nieco ponad dwa tygodnie od premiery (29 grudnia ubiegłego roku) książka otrzymuje nominację do bestsellerów empiku 2023 (z danych innej internetowej księgarni wynika, że w minionym miesiącu kupiono ją 56 razy). Ale nominacja to nie koniec. 12 lutego Ministerstwo przedstawia projekt nowej podstawy programowej. W nim lista lektur uzupełniających, w której, obok np. „Castorpa” Huellego, znajdują się „Strużki”. W półtora miesiąca od premiery!
Dwie koleżanki ze szkoły w jednej miejscowości: wszyscy wszystkich znają. Jedna pochodzi z rodziny nieco zamożniejszej, druga – z biednej. Ta pierwsza zdobędzie stypendium i wyjedzie na studia, ta druga nie ma szansy się wyrwać. Między nimi klasowa przepaść. Mimo że urwą kontakt, wciąż łączy je toksyczna więź: pierwsza emocjonalnie uzależnia się od drugiej, do tego stopnia, że nie potrafi bez tamtej poradzić sobie ze swoim życiem.
Jeśli scenariusz umiejscowimy na peryferiach Neapolu, otrzymamy „Genialną przyjaciółkę”. Jeśli przeniesiemy go do turpistycznego małego miasteczka w Polsce otrzymujemy „Strużki”.
Nie, że nie lubię małych miasteczek i wolę Włochy. Jest to dobra proza. Być może jednak jest zbyt hermetyczna w swej dziewczyńskości, aby mnie do siebie przekonać. Zresztą – z założenia – to proza bez mężczyzn, a jedyny obecny w niej męski bohater (jak mniemam synekdocha chłopackości) okazuje się zwykłym gnojkiem. Tym bardziej nie wyobrażam sobie sukcesu „Strużek” jako lektury szkolnej (1).
Na dodatek, w przeciwieństwie do Lenú i Lilú, obie bohaterki powieści Halber: egzaltowana i dramatyzująca narratorka Agnieszka oraz odpychająca Kinga nie budzą w czytelniku (może w czytelniczkach budzą?) sympatii.
Przypisy:
1. W decyzji dotyczącej doboru lektur może chodzić albo o dodanie głosu nowej prozy (w takim razie polecam jednego albo drugiego Barysa), albo o pokazanie dotychczas przemilczanych problemów (w takim razie rewelacyjne Anouk Herman).
Dz Urz 