Wieczorem trzeciego czerwca przeczytałem książkę. Reportaż, którego autor posługuje się fantastyczną manipulacją. Sam się nią zresztą chwali w posłowiu: powiązałem ze sobą losy postaci, które w rzeczywistości wcale się nie znały. Dodałem do przeżyć głównych bohaterów fragmenty wspomnień innych postaci. Uprzedzając dyskusję teoretyków reportażu, od razu odpowiem, że wolno mu, bo efekt, który osiąga, jest niesamowity.
Zresztą tego się spodziewałem. Skoro „Cudowna” była cudowna, czemu tym razem miałoby być gorzej? Czyta się Nesterowicza jednym tchem.
Opowieść, którą snuje jest opowieścią o czasach, które nie pasują do literatury. Cokolwiek powstało w tej epoce, czy to wiersze Bursy, czy powieść Stanucha w „Projekcie: prawda” zawsze wyczuwa się w tym brutalność i betonowość tekstu. Podobnie jest w „Każdy został człowiekiem”.
Jest to książka o ludzie, który ponoć poczuł się kimś wielkim z powodu „Solidarności”, a tutaj wszystko wskazuje na to, że poczuł się równie wielkim z powodu demokracji ludowej i elektryfikacji (liczbę członków wszystkich organizacji i grup konspiracyjnych szacuje się na 120-180 tysięcy osób, mówi Wikipedia, liczbę członków ZMP na 2 miliony osób). Jest to też książka o skoku cywilizacyjnym, którego ta demokracja ludowa dokonała: od skrajnej biedy do awansu społecznego (nie, nie, to nie jest apoteoza tamtego systemu, o nie!) Wszyscy przekonani o tym, że przed wojną żyło się wspaniale powinni do niej zajrzeć.
(Oczywiście, czytając, dochodzi się do wniosków politycznych. Jeśli lud poczuł się wielki z powodu Stalina i Bieruta, a potem Jana Pawła II i „Solidarności”, to równie wielki może się poczuć z powodu narodowego katolicyzmu i dobrej zmiany, zwłaszcza, jeśli przyniosą one jakiś skok. Ludowi nie trzeba wolności, ludowi trzeba chleba (dziwnym trafem ta władza zrozumiała tę niepojętą dla poprzedniego rządu prostą mądrość)).
Dz Urz 